Onderzoekstraject: Archivering van performance

Hoe archiveer je performance, een kunstvorm waarbij lichamen tijd en ruimte delen? Het is een vraag die vele musea en kunstenaars momenteel sterk bezighoudt en die gepaard gaat met zowel ideologische kwesties als praktische uitdagingen.

Einde 2018 benaderde de multidisciplinaire kunstenaar Otobong Nkanga het M HKA met de vraag hoe haar performances konden worden opgenomen in de collectie van het M HKA, terwijl ze tegelijkertijd blijven leven. Het CKV heeft dat moment aangegrepen om een onderzoeksproject te starten naar performance archivering en werkt daarvoor samen met het Research Centre for Visual Poetics (Universiteit Antwerpen). Lotte Bode was aangesteld als projectmedewerker.

‘Het ademend archief’

Otobong Nkanga introduceerde de notie van ‘het ademende archief’, een niet-traditionele vorm van archiveren waarbij ruimte is voor groei en ontwikkeling van context-gebonden werk.

• Binnen de opleiding Theater-en Filmwetenschap (UAntwerpen) schreef Lotte Bode een masterproef over het archiveren van de performancepraktijk van Otobong Nkanga. Samen met de kunstenaar analyseerde ze de specifieke kwaliteiten van haar performances en van daaruit bekeken ze hoe de praktijk kan worden gearchiveerd.
• Nkanga brengt het archief in verband met lucht, en dat alleen al is bijzonder ongebruikelijk. Samen met professor Timmy De Laet (UAntwerpen) onderzocht Lotte Bode wat de esthetische en sociaal-politieke implicaties zijn van het archief als ademend gegeven. Hun artikel verschijnt in Performance Research Volume 26, Issue 7 ‘On Air’ op 18 juni 2022.
• Lotte Bode maakte een compilatie van de interviews die ze van de kunstenaar heeft afgenomen voor de e-pub Collecting performance. Performative practices of the 90’s van de museumconfederatie L’Internationale. Ze licht ook enkele belangrijke begrippen uit in de ‘glossary of terms’. Deze e-pub wordt samengesteld door Joanna Zielińska, Senior Curator bij M HKA, en verschijnt in 2022 bij Valiz, ter afsluiting van het vierjarige programma ‘Our Many Europes’ (OME).

Het constituent museum

In navolging van het piloot onderzoeksproject met Otobong Nkanga, startte Lotte Bode een breder onderzoek naar de manieren waarop een culturele instelling zoals een museum of een archiefinstelling performancekunst kan archiveren, en daarvoor neemt ze het M HKA als casus. Vertrekkende vanuit M HKA’s eigen zoektocht naar de (verdere) transformatie in een ‘constituent museum’, bekijkt ze hoe het centraal stellen van relaties binnen een instelling ook mogelijkheden biedt om performancekunst structureel in de collectie te integreren, en welke (actieve) rol kunstenaars en instellingsmedewerkers daarin kunnen opnemen. Daarvoor onderzoekt ze welke uitdagingen een museum zoals het M HKA ervaart in het zorg dragen voor performances, op welke manier performance aanwezig is in de collectie, en welke verschillende archiefmethodologieën er gebruikt worden.

• In een lezing op de conferentie ‘On the State of Research at Museums’ (3-4 december 2021) stelde Lotte Bode haar onderzoek voor. De internationale conferentie werd georganiseerd door Muzeum Sztuki in Łódź en the National Institute for Museums and Public Collections.
• Bij de conferentie verschijnt een post-conference-publication waarvoor Lotte Bode een bijdrage levert. De publicatie zal verschijnen in het najaar van 2022.
• Binnen het M HKA leidde Lotte Bode het verwervingstraject van Augenmusik (2016) van Katya Ev, een performance waarvan het M HKA zowel de documentatie als het recht op re-enactment beheert. Lotte Bode ondersteunde Katya Ev bij het structureren van het archief van de performance en het uitwerken van richtlijnen die aangeven hoe Augenmusik kan worden tentoongesteld als archiefinstallatie. Als onderdeel van het archief namen Lotte Bode en Katya Ev een videogesprek op, waarin de kunstenaar de centrale dimensies van de performance uiteenzet. Samen werkten ze ten slotte een conceptversie uit voor een protocol voor re-enactment: een tekst die beschrijft aan welke voorwaarden voldaan moet worden opdat de performance kan worden heropgevoerd.

Symposium ‘Archiving Performance: Between Artistic Poetics and Institutional Policy’

Vanuit de nood om expertise te delen en ervaringen uit te wisselen, organiseerde het CKV samen met het Research Centre for Visual Poetics een symposium rond het archiveren van performancekunst. Internationaal gerenommeerde kunstenaars, curatoren, archivarissen en academici zoals Otobong Nkanga, Louise Lawson (Tate) en Annet Dekker (Universiteit van Amsterdam) gingen in gesprek over de vraag waarom en hoe we performance (kunnen) archiveren binnen een institutionele context. In drie verschillende panelgesprekken werd dieper ingegaan op enkele van de meest uitdagende aspecten. Door die aspecten vanuit verschillende perspectieven en verschillende achtergronden te bespreken, bood het symposium de mogelijkheid om na te denken over bestaande methodologieën versus nieuwe vindingrijke mogelijkheden voor het verzamelen en archiveren van live performance.

• Een verslag van het symposium vind je hier.
• Het programma van de dag, inclusief een beschrijving van de gespreksonderwerpen en korte bio’s van alle deelnemende sprekers, vind je hier.

(LB)